วิธีดูแลผู้สูงอายุป่วยติดเตียงยังไงให้มีความสุขทั้งกายและใจ

ผู้ป่วยติดเตียงมีความเสี่ยงเกิดแผลกดทับ และติดเชื้อได้ง่าย จึงจำเป็นต้องได้รับการดูแลด้วยความใส่ใจเป็นพิเศษ แต่อีกสิ่งหนึ่งที่ไม่ควรมองข้ามด้วยเช่นกันก็คือ การดูแลเรื่องสุขภาพจิตใจของผู้ป่วย เพราะมีส่วนช่วยส่งเสริมให้ร่างกายแข็งแรงตามไปด้วย   ช่วยลดภาระการดูแลผู้ป่วยติดเตียง เรามีวิธีดูแลผู้สูงอายุป่วยติดเตียงยังไงให้มีความสุขทั้งกายและใจมาแนะนำกัน

ปัญหาที่มักเกิดกับผู้ป่วยติดเตียงมีอะไรบ้าง ?

สำหรับผู้ป่วยที่นอนติดเตียง การดูแลเรื่องสุขอนามัยและการเคลื่อนไหวร่างกายอย่างสม่ำเสมอ จะช่วยป้องกันภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ที่จะส่งผลกระทบร้ายแรงต่อสุขภาพได้ ซึ่งปัญหาที่สามารถพบได้บ่อย มีดังนี้

การเกิดแผลกดทับ

เนื่องจากผู้ป่วยติดเตียงต้องนอนอยู่ในท่าเดิมเป็นเวลานาน จึงส่งผลให้เกิดการกดทับของผิวหนังบริเวณเดียว เลือดจึงไม่สามารถไหลเวียนไปเลี้ยงในบริเวณนั้นได้เพียงพอ ทำให้เนื้อเยื่อตาย และเกิดแผลเป็นเรื้อรัง สามารถพบได้ที่บริเวณหลัง  ก้น  สะโพก  ข้อเท้า หากปล่อยทิ้งไว้อาจลุกลามและติดเชื้อได้ง่าย 

การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ

การใส่สายสวนปัสสาวะให้แก่ผู้ป่วยติดเตียง เป็นวิธีที่ช่วยให้ผู้ป่วยสามารถขับถ่ายได้สะดวกขึ้น แต่มีความเสี่ยงที่จะติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะได้ง่ายขึ้นเช่นเดียวกัน ซึ่งสามารถนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงได้

การติดเชื้อทางเดินหายใจ ปอดติดเชื้อ

ผู้ป่วยที่นอนติดเตียงมีหลายรายที่ต้องเจาะคอหรือใช้เครื่องช่วยหายใจ มักประสบกับปัญหาการขับเสมหะและสารคัดหลั่ง  มีความเสี่ยงที่จะติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ หรือส่งผลให้เกิดภาวะปอดติดเชื้อหรือปอดบวมได้ 

กินอาหารได้ลำบาก

ผู้ป่วยติดเตียงหลายราย มีปัญหาในการเคี้ยวและกลืนอาหาร รวมถึงไม่สามารถกินอาหารได้ด้วยตนเอง จึงมีความเสี่ยงที่จะขาดสารอาหาร อ่อนเพลีย และน้ำหนักตัวลดลง จนก่อให้เกิดภาวะแทรกซ้อนได้ง่าย

วิธีดูแลผู้สูงอายุป่วยติดเตียงยังไงให้มีความสุขกายและใจ

• ดูแลสุขอนามัยของร่างกายอย่างเหมาะสม ทำความสะอาดร่างกายด้วยน้ำเปล่าหรือสบู่สูตรอ่อนโยน  แล้วเช็ดผิวให้แห้งสนิท หลังจากนั้นให้ใช้ผลิตภัณฑ์ที่ช่วยทำให้ผิวชุ่มชื้น เช่น โลชัน น้ำมันมะกอก และวาสลีน เพื่อลดการเสียดสีกับเสื้อผ้าและที่นอน 

• ใส่ใจเรื่องโภชนาการ โดยควรเลือกอาหารที่ย่อยง่าย และมีคุณค่าทางโภชนาการที่หลากหลาย เน้นการกินผัก ผลไม้ รวมถึงโปรตีน อีกทั้งยังควรควบคุมอาหารประเภทไขมัน และคาร์โบไฮเดรต แต่นอกจากการเลือกอาหารที่เหมาะสมแล้ว ยังควรกินยาตามคำสั่งของแพทย์อย่างเคร่งครัดอีกด้วย 

• จัดท่านอนให้ตะแคงกึ่งหงาย ให้สะโพกเอียงทำมุม 30 องศากับที่นอน หลีกเลี่ยงแรงกดโดยตรงกับปุ่มกระดูกบริเวณไหล่และสะโพก เพื่อป้องกันแผลกดทับ รวมถึงควรใช้อุปกรณ์ลดแรงกด เช่น หมอนพลิกตะแคงตัว หมอนรองใต้น่อง เป็นต้น

• ปรับสภาพแวดล้อมให้เหมาะสม โดยห้องนอนควรมีแสงสว่างเพียงพอ อากาศถ่ายเทสะดวก อุณหภูมิพอเหมาะ ไม่มีเสียงรบกวนมากเกินไป พร้อมทั้งจัดวางสิ่งของใกล้มือเพื่อให้สามารถหยิบจับได้อย่างสะดวกสบาย

• ให้อาหารผู้ป่วยทางสายยางอย่างถูกวิธี โดยสามารถทำได้ตามขั้นตอน ดังนี้

• เริ่มต้นด้วยการจัดท่าให้ผู้ป่วยนอนศีรษะยกสูงอย่างน้อย 30 องศา หรือใช้หมอนหนุนไหล่ไปจนถึงศีรษะ
• เตรียมอุปกรณ์ไว้ข้างเตียงอย่างครบถ้วน 
• หลังจากนั้นให้ดูดเสมหะ และทำความสะอาดให้เรียบร้อย
• เริ่มให้อาหารโดยนำกระบอกแก้วต่อกับสายยาง แล้วเทอาหารใส่ในกระบอกแก้ว จากนั้นค่อย ๆ ปล่อยสายยาง เพื่อให้อาหารไหลอย่างช้า ๆ ซึ่งในการให้ยาและน้ำ ควรยกสายให้สูง เพื่อไม่ให้มีของเหลวตกค้างอยู่ในสาย
• หลังจากให้อาการผู้ป่วยเสร็จเรียบร้อยแล้ว ควรจัดท่าให้ผู้ป่วยนอนศีรษะสูง หรือนั่งต่ออีกประมาณอย่างน้อย 30 นาที เพื่อป้องกันการไหลย้อนกลับของอาหาร ที่อาจทำให้ผู้ป่วยสำลักหรืออาเจียนได้

• ทำกายภาพยืดเส้นสาย ช่วยผู้ป่วยขยับเขยื้อนร่างกาย ป้องกันกล้ามเนื้ออ่อนแรง และอาการข้อติด ซึ่งสามารถทำได้ง่าย ๆ เช่น นวด ยืดกล้ามเนื้อ บริหารมือ เท้า แต่ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญก่อนทำกายภาพ เพื่อป้องกันความเสี่ยงจากอุบัติเหตุหรือภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น   

• พาออกไปสูดอากาศภายนอก จะช่วยเปลี่ยนบรรยากาศ ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกผ่อนคลาย ลดความเครียด แต่ควรเลือกสถานที่ที่ปลอดภัย อากาศถ่ายเทสะดวก และดูแลผู้ป่วยอย่างใกล้ชิด เพื่อป้องกันความเสี่ยงในการเกิดอุบัติเหตุ 

• หมั่นตรวจสุขภาพประจำปี เพื่อเฝ้าระวังโรคภัยไข้เจ็บต่าง ๆ ที่อาจเกิดเป็นภาวะแทรกซ้อนได้ และเป็นการขอคำแนะนำแพทย์ในการปรับปรุงแผนการรักษาให้เหมาะสมอยู่เสมอ
• สังเกตพฤติกรรมและอารมณ์ ควรหมั่นปรึกษาจิตแพทย์เพื่อประเมินอาการ และบรรเทาภาวะซึมเศร้า พร้อมทั้งจัดกิจกรรมตามความเหมาะสม เพื่อกระตุ้นสมองและผ่อนคลายความเครียด

และนี่คือวิธีดูแลผู้สูงอายุป่วยติดเตียงยังไงให้มีความสุข ที่ The Selection อยากแนะนำ เรียนรู้คำแนะนำดี ๆ เกี่ยวกับการเลือกของใช้ผู้ป่วยติดเตียง และอุปกรณ์ช่วยเหลือผู้ป่วย ที่มีคุณภาพและมาตรฐานด้านความปลอดภัย คัดสรรโดยบุคลากรทางการแพทย์ ดูรายละเอียดผลิตภัณฑ์และส่วนลดพิเศษจาก The Selection ได้ที่ https://www.theselectionth.com/product-category/elderlyproducts/

ข้อมูลอ้างอิง

1. คู่มือการดูแลผู้ป่วยติดเตียง. สืบค้นเมื่อวันที่ 13 พฤษภาคม 2567 จาก https://www.pranangklao.go.th/webpnk60/images/Appmanual/am-130.pdf
2. 2. การดูแลผู้สูงอายุ. สืบค้นเมื่อวันที่ 13 พฤษภาคม 2567 จาก https://www.dop.go.th/th/know/15/741